Διατροφή και Γονιμότητα

Διατροφή και Γονιμότητα

Όλα τα υπάρχοντα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι μια ισορροπημένη διατροφή μεγιστοποιεί τις πιθανότητες τεκνοποίησης, ιδιαίτερα στα ζευγάρια που αποφασίζουν να ακολουθήσουν τεχνικές υποβοηθούμενης γονιμοποίησης.

Σε ορισμένες περιστάσεις, η αύξηση ή μείωση του βάρους είναι η μόνη απαραίτητη αλλαγή που πρέπει να γίνει για να συλλάβετε. Οι έρευνες συνηγορούν ότι οι ελλιποβαρείς και οι υπέρβαροι έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας. Η απόκτηση και η διατήρηση ενός ιδανικού βάρους είναι ζωτικής σημασίας για τη γονιμότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Οι άνδρες οφείλουν να διατηρούν το Δείκτη Σωματικής Μάζας (ΔΣΜ) τους στο 20-24 ενώ οι γυναίκες μεταξύ 20-27 (το ιδανικό είναι 24).

Αν και ο κάθε οργανισμός είναι μοναδικός με ιδιαίτερες ανάγκες, σε γενικές γραμμές μια διατροφή που προάγει τη γονιμότητα θα πρέπει να περιλαμβάνει τις εξής τροφές:

Φρούτα και λαχανικά

Είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία απαραίτητα για την υγεία του αναπαραγωγικού συστήματος. Συνίσταται η κατανάλωση 3 φρούτων και 2 μερίδων σαλάτας καθημερινά, κατά προτίμηση βιολογικών και ωμών. Δώστε ιδιαίτερη έμφαση στα φυλλώδη πράσινα λαχανικά όπως το σπανάκι, το μαρούλι, τα λαχανάκια Βρυξελλών και το μπρόκολο γιατί είναι πλούσια φιλικό οξύ, μια βιταμίνη του συμπλέγματος Β που διασφαλίζει το υγιές γενετικό προφίλ του ωαρίου και του σπερματοζωαρίου ενώ συμβάλει στην πρόληψη των συγγενών ανωμαλιών στο έμβρυο.

Ξηροί καρποί και σπόροι

Περιέχουν το αναπαραγωγικό υλικό των φυτών και των δέντρων, αφού ο ρόλος τους είναι να φυλάσσουν όλες τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ένζυμα που θα χρειαστεί ο σπόρος για να βλαστήσει και να εξελιχθεί σε ολοκληρωμένο φυτό. Είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνη Ε και ψευδάργυρο. Ο ψευδάργυρος είναι ζωτικής σημασίας ιχνοστοιχείο για την παραγωγή υγιούς σπέρματος από τους όρχεις. Έρευνες έδειξαν ότι αν η διατροφή είναι χαμηλή σε ψευδάργυρο, η συγκέντρωση σπέρματος είναι χαμηλή. Επιπλέον χωρίς την παρουσία του ψευδαργύρου, η κυτταρική διαίρεση κατά την σύλληψη δε λαμβάνει χώρα με φυσιολογικό τρόπο. Στην εξωσωματική γονιμοποίηση, το γονιμοποιημένο ωάριο μπορεί να εμφυτευτεί μόνον αφού θα έχει λάβει χώρα η φυσιολογική κυτταρική διαίρεση. Συνίσταται η καθημερινή κατανάλωση ωμών ξηρών καρπών και σπόρων (ηλιόσπορος, λιναρόσπορος) με μέτρο, γιατί λόγω της υψηλής θερμιδικής τους αξίας μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο κίνδυνο πρόσληψης βάρους.

Δημητριακά ολικής άλεσης

Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, απαραίτητες για την ορμονική ισορροπία και την παραγωγή υγιών ωαρίων και σπερματοζωαρίων. Ιδιαίτερα οι γυναίκες που έχουν διαγνωσθεί με το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών θα πρέπει να επιδιώκουν την κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης και να αποφεύγουν την κατανάλωση επεξεργασμένων. Συνίσταται η κατανάλωση τουλάχιστον πέντε μερίδων την ημέρα.

Άπαχο κρέας και όσπρια

Αποτελούν καλές πηγές σιδήρου και πρωτεϊνών. Έρευνες έδειξαν ότι η λήψη σιδήρου προάγει τη γυναικεία γονιμότητα, ωστόσο η υπερβολική λήψη σιδήρου και πρωτεΐνης μπορεί να είναι επιβλαβής, γι’ αυτό περιοριστείτε την κατανάλωση τους σε δύο το πολύ φορές την εβδομάδα. Προτιμήστε άπαχο βιολογικό κρέας γιατί τα συμβατικά εκτρεφόμενα ζώα λαμβάνουν πλήθος ορμονών και αντιβιοτικών, που έχουν συνδεθεί με την υπογονιμότητα.

Ωστόσο υπάρχουν και κάποιες τροφές επιβλαβείς για τη γονιμότητα που μειώνουν τις πιθανότητες σύλληψης:

Ψάρια ανοιχτών θαλασσών

Αποφύγετε τα μεγάλα αρπακτικά ψάρια όπως καρχαρία, ξιφία, μαύρο μπακαλιάρο, βασιλικό σκουμπρί και τόνο, καθώς περιέχουν υψηλά ποσοστά υδραργύρου. Ο υδράργυρος προκαλεί στειρότητα σε άνδρες και γυναίκες, αποβολές και συγγενείς ανωμαλίες. Επιλέξτε μικρότερα, λιγότερα τοξικά ψάρια όπως τσιπούρα, σκαθάρι, μουσμούλι, σαρδέλα, γαύρο κ.α.

Σόγια

Έρευνες δείχνουν ότι μια δίαιτα πλούσια σε σόγια εμποδίζει την παραγωγή των οιστρογόνων και προκαλεί διαταραχές εμμηνορροϊκού κύκλου στις γυναίκες και πτώση της τεστοστερόνης στους άνδρες.

Υδρογονοποιημένα (ή τρανς) λιπαρά

Βρίσκονται σε όλες τις τηγανιτές τροφές, στις περισσότερες μαργαρίνες και σε πολλά τυποποιημένα τρόφιμα (π.χ. πατατάκια). Συνδέονται με μειωμένη συγκέντρωση και διαταραχές σπέρματος στους άνδρες και με υπογονιμότητα στις γυναίκες.

Αλκοόλ

Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών επηρεάζει τα επίπεδα των γυναικείων ορμονών και μπορεί να μειώσει τη γυναικεία γονιμότητα μέχρι 50%. Επιπλέον, οι πιθανότητες σύλληψης μειώνονται αναλογικά με την ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνεται. Στους άνδρες, έρευνες απέδειξαν ότι το σπέρμα που παράγεται κατά την κατανάλωση αλκοόλ είναι λιγότερο υγιές και αποτελεσματικό. Εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσματα ερευνών συμφώνα με τα οποία 80 % των αλκοολικών ανδρών είναι στείροι!!! Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ τρεις μήνες πριν από τη σύλληψη, αν θέλετε να παράγετε υγιές σπέρμα.

Καφεΐνη

Έρευνες έδειξαν ότι η καφεΐνη που περιέχετε στον καφέ, στο τσάι και στα ροφήματα τύπου κόλα εμποδίζει τη σύλληψη στις γυναίκες και μειώνει τη συγκέντρωση και την κινητικότητα του σπέρματος στους άνδρες.

Ευγενία Καραγιαννίδου, MSc
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος